جبران خسارت

جبران اضافه‌کاری

ساعات کار به عنوان انرژی فیزیکی و ذهنی در دسترس شرکت برای انجام کار تعریف می‌شود. ساعات کار در قانون کار افغانستان تعیین شده است. ساعات کاری نباید بیش از ۴۰ ساعت در هفته باشد. ساعات کار سالانه مربوط به استفاده از ساعات کار، شروع و پایان مدت کار کارکنان، نوبت کاری و سایر موارد توسط وزارت کار و امور اجتماعی تنظیم می‌شود.

شرکت می‌تواند با توجه به ماهیت کار ساعات کار را با تأیید وزارت کار و امور اجتماعی افزایش یا کاهش دهد. با این حال، ساعات کار هفتگی نمی‌تواند بیش از ۴۰ ساعت باشد.

در موارد زیر می‌توان ساعات کار هفتگی را کم کرد:

1. ۳۵ ساعت در هفته برای کارگران جوان (۱۵ الی ۱۸ سال)
2. ۳۰ ساعت در هفته برای کارکنانی که به کارهای سخت و زیان‌آور اشتغال دارند.
3. ۳۵ ساعت در هفته برای کارگران باردار.

کارفرما با توافق کارگر می‌تواند از کارگر بخواهد که اضافه کاری کند. کاری که توسط کارمند فراتر از ساعات کاری عادی انجام شود، اضافه‌کاری محسوب می‌شود. به موجب قانون، ساعات اضافه‌کاری نباید بیش از میانگین ساعات کار عادی باشد. ساعات اضافه‌کاری در روز نمی‌تواند بیش از میانگین ساعات کار روزانه، یعنی شش تا هشت ساعت در روز باشد. اضافه‌کاری در شرایط زیر مجاز است:

1. در موارد تأخیر در انجام کار یا کار برای خدمات عمومی؛
2. به منظور پیشگیری از سوانح صنعتی یا اجتماعی؛
3. ر صورت خرابی ماشین‌آلات که منجر به توقف کار بسیاری از کارکنان شود، کار تعمیر و احیاء؛
4. به منظور جلوگیری از شرایطی که مانع از عملکرد عادی خدمات اجتماعی (گرمایش، تامین آب، روشنایی، فاضلاب، حمل و نقل، ارتباطات، بهداشت و سایر خدمات اجتماعی) می‌شود؛
5. تکمیل کارهایی که می‌تواند منجر به خسارت مادی یا معنوی شود؛
6. در موارد غیبت کارگران نوبت کاری در صورتی که توقف کار ممکن نباشد. مدیریت باید اقدامات فوری لازم برای جایگزینی کارمندان را به عمل آورد؛
7. در مواردی که کار متوقف شده یا انجام نشده است، تنها در صورتی که اتلاف وقت به علت شرایط غیرمترقبه حداکثر به مدت یک ماه باشد. مدیریت موظف است تمام دستمزدها و حقوق را بپردازد و پس از شروع مجدد عملیات می‌توان از ساعات تلف شده استفاده کرد.
8. انواع کارهای دیگر که شرکت به آن نیاز دارد و توسط مسئول آن تعیین می‌شود.

کارمندان شیفت شب، کارگرانی که زیرزمین کار می‌کنند، کارگرانی که در شرایط سخت و زیان‌آور کار می‌کنند، زنان باردار و زنانی که دارای فرزند زیر دو سال هستند نمی‌توانند اضافه‌کاری کنند.

برای ساعات اضافه کاری، به کارگران ۱۲۵درصد نرخ عادی ساعتی (۲۵درصد بیش از دستمزد عادی) پرداخت می‌شود. اگر کار اضافه کاری در یک روز استراحت هفتگی یا تعطیلات رسمی انجام شود، به کارگران ۱۵۰٪ نرخ عادی ساعتی (۵۰٪ بیش از دستمزد) پرداخت می‌شود.

شرایط، ترتیب و تعداد ساعات اضافه کاری با توجه به ویژگی های خاص کار کارکنان، توسط آیین نامه داخلی شرکت تعیین می‌شود.

منبع: §۳۰، ۳۱، ۳۷، ۳۸ و ۶۷ قانون کار افغانستان، ۲۰۰۷

خسارت شب کاری

قانون کار به روشنی شب و کارگران شب را تعریف نمی‌کند. شب به عنوان یک دوره ۱۱ساعته متوالی تعریف شده است که توسط وزارت کار و امور اجتماعی در قوانین داخلی شرکت تعیین می‌شود. قانون کار، ساعات کار کارگران شبانه را نسبت به کارگران روزانه یک ساعت کاهش داده است.

اگر شرکت قبلاً ساعات کار را با توجه به ماهیت کار کاهش داده باشد، کاهش ساعات کار برای کارگران شب اعمال نمی‌شود. به همین ترتیب، کاهش ساعات کار به دلیل الزامات تولید یا کار در شیفت امکان پذیر نیست.

در طول کار شبانه، به کارگران عمومی ۱۱۵٪ نرخ عادی ساعتی (۱۵٪ بیش از دستمزد عادی) پرداخت می‌شود. به کارگران تولیدی ۱۲۵٪ نرخ عادی ساعتی (۲۵٪ بیش از دستمزد عادی) پرداخت می‌شود. شرایط و دستورالعمل مربوطه، به پیشنهاد وزارت کار و امور اجتماعی، و با تصویب هیأت وزیران تعیین می‌شود.

منبع: §۳۲، ۳۳ و ۳۶ قانون کار افغانستان، ۲۰۰۷

تعطیلات / روزهای استراحت جبرانی

بر اساس قانون کار افغانستان، کارمندان مستحق مرخصی و استراحت باحقوق هستند. آخرین روز هفته (جمعه) روز استراحت هفتگی است و به عنوان تعطیلات رسمی با حقوق در نظر گرفته می‌شود. قانون به طور مستقیم به ساعات استراحت هفتگی اشاره ای نکرده است. در مورد روز استراحت جبرانی برای کسانی که در روز استراحت هفتگی مشغول به کار هستند، هیچ ماده و مقررات روشنی وجود ندارد.

به موجب قانون، دستمزد کار در تعطیلات رسمی باید دو برابر مزد عادی باشد، مگر اینکه با موافقت کارمند ظرف دو هفته، روز مرخصی جبرانی اعطا شود. از اینرو، قانون کار برای افرادی که در تعطیلات رسمی کار می‌کنند امکان انتخاب بین روز استراحت جبرانی و فوق‌العاده دستمزد را فراهم کرده است.

منبع: §۱۰ و۶۹ قانون کار افغانستان، ۲۰۰۷

خسارت کار در آخر هفته / تعطیلات عمومی

طبق قانون، بابت تعطیلات رسمی (ملی و مذهبی) به کارگر پرداخت می‌شود. تعداد تعطیلات رسمی عمومی ۱۲ روز است.

قانون همچنین دستمزد کار در تعطیلات رسمی را تعیین می‌کند. به موجب قانون، دستمزد کار در تعطیلات رسمی باید دو برابر (مزد عادی) باشد، مگر اینکه با موافقت کارمند ظرف دو هفته، یک روز مرخصی جبرانی به وی اعطا شود.

قانون کار، جمعه، روز تعطیل هفتگی، را تعطیل رسمی می‌داند و بابت آن روز باید به کارمند مزد پرداخت شود.

منبع:§۳۹، ۴۱ و۶۹ قانون کار افغانستان، ۲۰۰۷